Wat is vrije software?

[afbeelding van een filosofisch kijkende gnoe]

``Free software'' (vrije software) slaat op vrijheid, niet op prijs. Om het in context te zien: ``free speech'', in plaats van ``free beer.''

``Vrije software'' slaat op het recht van de gebruiker om de software te gebruiken, kopiëren, verspreiden, bestuderen, veranderen en verbeteren. Kort samengevat in vier punten:

De vrijheid om het programma te gebruiken voor elk doel. (vrijheid 0)
De vrijheid om de manier waarop het programma werkt te bestuderen, en om het aan te passen aan je behoeften. (vrijheid 1) Beschikbaarheid van de sourcecode is hiervoor noodzakelijk
De vrijheid om het programma te verspreiden, zodat je je naasten kan helpen. (vrijheid 2)
De vrijheid om het programma te verbeteren en te verspreiden, zodat de hele gemeenschap er voordeel uit kan halen. (vrijheid 3) Beschikbaarheid van de sourcecode is hiervoor eveneens noodzakelijk.

Een programma valt onder de noemer ``vrije software'' als de gebruikers al deze vrijheden hebben. Dus je zou het moeten kunnen kopiëren, met of zonder veranderingen, en aan iedereen kunnen geven, gratis, of tegen betaling. Het betekent ook dat je niet om toestemming hoeft te vragen als je dit wilt doen.

Je zou ook de vrijheid moeten hebben om veranderingen aan te brengen voor eigen gebruik, zonder zelfs maar te hoeven vertellen dat je ze gemaakt hebt. Als je de veranderingen vrijgeeft, ben je niet verplicht om dat aan iemand te melden.

Opdat de vrijheid om veranderingen te maken, en om deze te publiceren zinvol is, dient de gebruiker toegang tot de broncode van het programma te hebben. Ofwel, vrije toegang tot de broncode is een vereiste van vrije software.

Of je nu betaald hebt voor GNU software, of dat je het gratis ontvangen hebt, je hebt altijd het recht om deze software te kopiëren en te veranderen.

Om deze vrijheden te beschermen, moeten ze onschendbaar zijn, zolang de gebruiker niks verkeerds doet; Als de auteur van de software de mogelijkheid heeft de licentie in te trekken, hoewel je daarvoor geen aanleiding hebt gegeven, is de software niet vrij.

Echter, sommige regels voor het verspreiden van software zijn acceptabel, als deze niet in conflict zijn met de centrale vrijheden. Copyleft, bijvoorbeeld, is de regel dat iemand die het programma verspreid geen beperkingen op het gebruik kan toebrengen die de centrale vrijheden aan anderen ontzegt. Deze regel is niet in conflict met de centrale vrijheden.

Acceptabel zijn ook regels die betrekking hebben op de manier waarop aangepaste versies verspreid moeten worden, als ze niet je vrijheid om aanpassingen te verspreiden blokkeren. Regels die van de gebruiker eisen dat als zij een aangepaste versie op de ene manier verspreiden, ze het ook op de andere manier moeten doen zijn ook acceptabel, mits ze eveneens de vrijheid om aanpassingen te verspreiden geen stroobreed in de weg leggen

Bij het GNU project gebruiken we ``copyleft'' om deze vrijheiden voor iedereen op juridische wijze vast te leggen. Maar Vrije software die niet onder het copyleft valt bestaat ook. Wij hebben goede argumenten waarom het beter is om copyleft te gebruiken, maar als jouw programma vrij is, maar niet onder het copyleft valt, kunnen we het nog steeds gebruiken.

Zie Categorieën van vrije en onvrije software (21 KiB groot) voor een beschrijving van de onderlinge relaties tussen ``vrije software,'' ``copyleft software'' en andere categorieën van software.

Soms kunnen exportregulaties en handelsboycotten van de overheid de vrijheid om op internationaal niveau software te verspreiden in de weg staan. Softwareontwikkelaars heben niet de bevoegdheid om deze restricties op te heffen of te negeren, maar wat ze wel kunnen doen is weigeren zich te laten leiden door deze regulaties, en deze niet op te nemen in de gebruiksvoorwaarden van het programma, zodat mensen die niet te maken hebben met deze regels niet worden gehinderd in het gebruik van de software.

Wanneer gesproken wordt over vrije software is het raadzaam termen als ``gratis'' te vermijden, omdat deze de suggestie wekken dat vrije software altijd kosteloos is; dit is niet het geval. Om termen als ``softwarepiraterij'' kan ook het best met een grote boog omheen worden gezeild. Zie Termen die verwarring zaaien en vermeden dienen te worden voor de redenen. We hebben ook een lijst van Vertalingen van de term ``free software''

Andere teksten om te lezen.

Een andere groep is begonnen de term Open Source te gebruiken voor een concept bijna identiek aan ``vrije software''.

Terug naar de GNU home page.

Vragen over de FSF & GNU (in het engels!) naar gnu@gnu.org. Andere manieren om contact op te nemen met de FSF.

Commentaar op deze pagina's naar: webmasters@gnu.org, andere vragen naar: gnu@gnu.org.

Verbatim copying and distribution of this entire article is permitted in any medium, provided this notice is preserved.

Updated: 3 Dec 2000 tower